Heb jij wel eens in een pornofilm gespeeld, zonder dat je dat zelf wist? Het lijkt een gekke vraag. En toch: het zal je maar gebeuren dat je jezelf terugziet in een rolprent waar in ieder gaatje feest wordt gevierd. In dat geval is jouw hoofd gebruikt en digitaal in een film geplakt, op een zodanige wijze dat nog maar moeilijk te ontdekken valt dat het hier om een illegale bewerking gaat. Het lijkt net echt!
Of het nu gaat om Facebook, Instagram, Twitter of welke vorm van social media ook, ze spelen allemaal een grote rol in ons huidige bestaan. Wie zich een mobiele telefoon aanschaft is daar al snel aan verslaafd. Het apparaat sluipt ons leven binnen en houdt ons in haar greep. Zelfs bij gezellige, romantische etentjes wordt WhatsApp gecheckt, wordt er antwoord gegeven op een Facebookbericht of wordt er gekeken of het gaat regenen. Daarmee laten we allemaal onze digitale voetstappen achter op het wereldwijde web.
Vaak is het afgebeelde imago van onszelf bigger than life. Met grote gretigheid delen we onze vakantiefoto’s, etentjes, wintersportavonturen, uitbundige avonden met vrienden of concert- en festivalbezoeken. Op social media is het één grote party, en bieden we tegen elkaar op met de feestelijkheden. Wat daarbij vergeten wordt is dat we veel privémomenten ongevraagd aan de wereld tonen. Hebben we een avondje doorgezakt met de toneelvereniging of het sportteam, dan zijn daar al gauw de foto’s en filmpjes van te vinden op internet. Vergeten is evenwel de leden -stuk voor stuk- te vragen of zij hun gezichten wel gepubliceerd willen zien. We zijn het heel gewoon gaan vinden dat iedereen op deze wereld onze foto’s in hun bezit krijgen. In bezit, een screenshot is immers maar zo gemaakt.
Wie tegenwoordig rondstruint op internet en naar erotisch materiaal op zoek gaat, kan te kust en te keur. Een nieuwe loot aan die stam betreft fake porn. Diverse websites tonen seksfilms met bekende en minder bekende sterren in de hoofdrol. Meestal zijn dat televisie- en filmberoemdheden uit het buitenland, maar onlangs was ook de Nederlandse journaliste en presentatrice Dionne Stax daar het slachtoffer van. Haar hoofd werd op dat van een pornoactrice geplakt en zodoende leek het of zij druk verwikkeld was in een spannend potje bloot worstelen in een film. Let wel, de techniek is daarbij zodanig dat het maar moeilijk waarneembaar is dat het om deepfake gaat. Het bewegen, ook van de uitgeknipte gezichten, in deze films gaat veel verder dan een fotootje uitknippen en via Photoshop op dat van een ander plakken.
In de media zijn inmiddels waarschuwingen uitgegaan voorzichtig te zijn met allerhande persoonlijke bestanden, waaronder foto’s. Onder de jeugd is het bijvoorbeeld heel gewoon om, zeker in geval van geliefden, foto’s en filmpjes van erotische aard uit te wisselen. Wie verstandig is doet dat zonder het hoofd in beeld te brengen. Echter, nu de software en apps die deepfake mogelijk maken steeds meer in ieders bereik komen, is het gemakkelijk alsnog het hoofd toe te voegen aan zulke beelden. Dat dit zeer ongewenst is blijkt uit de geschoktheid van hen die slachtoffer hiervan zijn geworden, door het lekken van beelden of films die zijn gemanipuleerd. Er lijkt weinig tegen te doen. Hoewel; een gezicht blurren, voorafgaand aan het delen, is een eenvoudige ingreep, voordat, net als het plaatsen van balkjes of andere bedekkingen van het gezicht. In elk geval is voorkomen beter dan genezen, want eenmaal op internet is voor altijd op internet!
Inmiddels zijn de social media drukdoende methoden te ontwikkelen om deepfake te herkennen. Dat onder de druk van de politiek, die overlegt over boetes en andere maatregelen, die op te leggen zijn in de strijd tegen nepnieuws. Deepfake valt daaronder. Dat mag geruststellend lijken, toch is het beter te voorkomen dan te genezen en terughoudend te zijn in het delen van foto- en filmmateriaal dat gebruikt kan worden voor compromitterende content.
