Opinie:
Puberporno - geef pubers realistisch beeld van seks
Internetporno bespreekbaar maken met pubers is niet genoeg. Geef ze toegang tot alternatieve, realistische beelden van seks, betogen Marije Janssen en Sara Janssen.
De Playboy onder het bed van je ouders, Tiroler films die je ’s avonds laat stiekem op televisie keek, de brievenrubriek in de Hitkrant of Turks Fruit van Jan Wolkers. Voor een beetje inventieve jongere is het nooit moeilijk geweest om de nieuwsgierigheid te bevredigen, ook toen internet nog niet bestond. Maar waar de seksscènes in Turks Fruit nog onderdeel zijn van een roman en je de Playboy nog kan lezen vanwege de interviews, brengt een groot deel van de huidige porno op internet seks terug naar de meest banale vorm.
“Jongeren hebben alternatieve beelden nodig: porno voor pubersâ€
Mediawijsheid is niet genoeg
De toestroom droogt nooit op en de beelden zijn extremer, harder en zonder enige context. Bovendien komen jonge kinderen er vaak ook onbedoeld mee in aanraking en stuiten ze op beelden die ze niet kunnen plaatsen. Hoog tijd dus dat SIRE met een campagne is gekomen om porno bespreekbaar te maken binnen de opvoeding. De grootste zorg, die ook in deze campagne weer naar voren komt, is dat jonge mensen internetporno verwarren met de realiteit.
Maar mediawijsheid alleen is niet genoeg. Want jongeren zijn nieuwsgierig naar seks en op zoek naar beelden die hun kunnen leren hoe seks in zijn werk gaat. Daarom zijn er ook alternatieve beelden voor jongeren nodig: porno voor pubers.
‘Doe meer dan waarschuwen’
Uit onderzoek van Rutgers WPF en SOA Aids Nederland blijkt dat ruim 70 procent van de jongens en 40 procent van de meisjes porno kijkt en dat porno vaak wordt gebruikt als lesmateriaal. Op deze manier zien jongeren alles waar ze naar op zoek zijn – en vaak veel meer dan dat. Van rechttoe rechtaan neuken tot girl-on-girl, van barely legal tot granny porn. Maar wat is de toegevoegde waarde van een bukkake gangbang film als je nog nooit een pik van dichtbij hebt gezien?
“Binnen de huidige seksuele voorlichting is te weinig aandacht voor seksueel plezierâ€
Hoe vaak je als ouder of leraar ook zegt dat porno niets van doen heeft met echte seks – de nieuwsgierigheid blijft. Daarom is waarschuwen alleen niet genoeg. Jongeren moeten ook toegang kunnen krijgen tot positieve en realistische representaties van seks. Deze alternatieve beelden van seks worden allang gemaakt.
Naast de bestaande commerciële pornografie produceren filmmakers als Jennifer Lyon Bell, Gala Vanting en Tristan Taormino tegenwoordig films waarin seksueel plezier en intimiteit voorop staan: met echte lichamen in plaats van twee ballonnen op een stokje, echt genot in plaats van mechanisch gepomp. Deze alternatieve beelden van seksualiteit kunnen een belangrijke toevoeging zijn op de huidige seksuele voorlichting, in het bijzonder voor meisjes.
Wel bescherming, geen plezier
Hoewel seksueel plezier een essentiële voorwaarde is voor de seksuele gezondheid, is er binnen de huidige seksuele voorlichting te weinig aandacht voor, stelt ook seksuoloog Rik van Lunsen. Er is een onevenredige aandacht voor het beschermen van jongeren tegen allerlei gevaren, en er wordt te weinig gesproken over het scheppen van de voorwaarden voor seksueel plezier.
“Alternatieve beelden bieden jongeren een positief en realistisch beeld van seksâ€
Dit heeft tot gevolg dat jongeren wel worden voorgelicht over het gebruik van glijmiddel, maar niet weten hoe lang het kan duren voordat een meisje nat is, en hoe ze opgewonden raakt. Niet zo gek, want van porno leren jongeren dat penetratie altijd moet kunnen, ook zonder voorspel. Met als gevolg dat ruim 50 procent van de meisjes regelmatig pijn heeft bij het vrijen. Ook hebben ze meer negatieve gevoelens over seks en zeggen ze vaker dat ze zich schuldig voelen of schamen en dat ze seks eigenlijk vies vinden.
Alternatieve beelden bieden jongeren een positief en realistisch beeld van seks in plaats van een gestandaardiseerde mannenfantasie en een technische handleiding. Ze maken seksueel plezier zichtbaar, laten het genot zien van man én vrouw en hebben aandacht voor diversiteit, zowel in seksuele handelingen als gender expressies en seksuele voorkeur.
Goede seks maakt gelukkig
Aan meisjes in het bijzonder laten deze beelden zien dat seks fijn is en niks om je voor te schamen, en dat je het vooral plezierig is als je laat zien wat je wilt in bed. Op deze manier draagt alternatieve porno bij aan het seksueel bewustzijn (ontdekken van wensen), seksuele weerbaarheid (ontdekken van grenzen) en seksuele assertiviteit (tegenwicht bieden aan schaamte en schuld). Natuurlijk is het huidige aanbod alternatieve pornografie niet gemaakt als lesmateriaal en dus ook niet gericht op beginners. Veel beter zou het zijn om filmmakers te vragen om beelden te maken speciaal voor jongeren die daar aan toe zijn, met nog meer aandacht voor communicatie, het leren kennen van je eigen lichaam en dat van de ander en het ontdekken van elkaars wensen en het aangeven van grenzen.
Dat daar behoefte aan is, blijkt al uit het grote succes van het Duitse boek Make Love. En ook in het tv-programma RTL Late Night riep expert jeugd en media Liesbeth Hop onlangs op tot alternatieve beelden van seks. Een rijk seksueel leven maakt je gelukkig. Het draagt bij aan een positief zelfbeeld en geeft energie. Ook, of misschien wel vooral, voor jongeren.
Sara Janssen is onderzoeker gender en seksualiteit bij de Netherlands Research School of Genderstudies (NOG) in Utrecht. Marije Janssen is programmamaker op het gebied van gender en seksualiteit. 
